Σημ. "Ξάνεμου": Να ξαναθυμίσουμε το εξαιρετικό κείμενο του
κυρίου Δημόπουλου. Ειδικότερα στους 23 από τους 24.
«Πάτερ ἡμῶν… ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν».
Ο ανόητος ούτε συγχωρεί ούτε ξεχνά
Ο κουτός και συγχωρεί και ξεχνά
Ο συνετός συγχωρεί μα δεν ξεχνά
ThomasSzasz
Στο βιβλίο του Kevin Andrews, The Flingt of Ikaros (London 1959), στις σελίδες 109-119, υπάρχει μια ιστορία που συγκεφαλαιώνει την πεμπτουσία της συγνώμης. Ο Andrews μελετούσε τα μεσαιωνικά κάστρα της Ελλάδος, αμέσως μετά το τέλος του εμφυλίου. Ταξίδευε σε μια χώρα καθημαγμένη από τον Γερμανική κατοχή, σε μια χώρα ρημαγμένη από την θηριωδία του εμφυλίου, που δίχασε την μεταπολεμική Ελλάδα, σε κομμουνιστές και αντικομμουνιστές. Φθάνοντας βράδυ σ΄ ένα χωριό, φιλοξενήθηκε από τον ιερέα της ενορίας, τον παπα-Σταύρο, σε μια αποθήκη, καθ’ ότι το σπίτι του το είχαν κάψει.
Σιγά σιγά, ο Andrews έμαθε την ιστορία του παπά-Σταύρου: Οι δύο μεγαλύτεροι γιοι του, τον καιρό της Κατοχής είχαν καταταγεί στην Αντίσταση. Κάποιοι όμως συγχωριανοί του, πρόδωσαν την κρυψώνα τους, τους έπιασαν και κανείς ποτέ δεν τους ξαναείδε. Την ίδια περίπου περίοδο η παπαδιά πέθανε από τον καημό της και την πείνα. Μετά την απελευθέρωση, ο παπα-Σταύρος έμενε με μια από τις παντρεμένες κόρες του, η οποία περίμενε το δεύτερο παιδί της σε λίγες εβδομάδες. Επιστρέφοντας μια μέρα βρήκε την αποθήκη-σπίτι του παραδομένη στις φλόγες, την στιγμή που «έσερναν την κόρη μου έξω και την σκότωσαν. Άδειασαν τα πιστόλια τους στο κορμί της. Μετά μπροστά μου, σκότωσαν και το πρώτο της παιδί, το εγγόνι μου».
Αυτοί που έκαναν όλα ετούτα δεν ήταν άγνωστοι, φερμένοι από μακριά, αλλά συγχωριανοί. Ο παπα-Σταύρος όχι μόνο γνώριζε πολύ καλά ποιοι ήσαν, αλλά καθημερινά τούς συναντούσε υποχρεωτικά. «Απορώ πώς δεν έχει τρελαθεί», είπε μια χωριανή στον Andrews. Αλλά ο ιερέας δεν έχασε το μυαλό του. Αντιθέτως μιλούσε στους συγχωριανούς του για την ανάγκη της συγνώμης. «Τους λέω να συγχωρούν και ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος», είπε στον Andrews. Ποια ήταν η δική τους αντίδραση; Τον περιγελούσαν κατά πρόσωπο. Όταν όμως ο Andrewsμίλησε με τον μόνο επιζώντα γιο του παπά-Σταύρου, εκείνος δεν γέλασε κατά του πατέρα του αλλά του είπε: «Είναι ελεύθερος, επειδή συγχωρεί».
Σύμφωνα με γραπτή και προφορική μαρτυρία του επισκόπου Φθιώτιδος Νικολάου, ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Κοτσώνης, προς τας δυσμάς του, όργωσε όλη την Ελλάδα επισκεπτόμενος πρώην συνεργάτες του επισκόπους και λαϊκούς, ζητώντας τους ταπεινά συγνώμη για τα όσα αρνητικά κατά την πολυτάραχη περίοδο της αρχιερατείας του.