ΣΥΓΧΩΝΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΝΗΣΙ ΜΕ ΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ!...

του Δημήτρη Καλογεράκη

Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες μιας αποδόμησης των νησιών μας από τις δημόσιες παροχές. Την αρχή έκαναν οι Δ.Ο.Υ. των νησιών, σε λίγο – απ’ ό,τι φαίνεται – παίρνουν σειρά τα καταστήματα του Ι.Κ.Α. και στη συνέχεια… όλοι γνωρίζουμε ποιες υπηρεσίες θα ακολουθήσουν (δεν είναι και πάρα πολλές)…

Οι καταργήσεις – συγχωνεύσεις ή όπως αλλιώς θέλουν κάποιοι να τις ονομάσουν, εντάσσονται σε μία λογική ριζικής αναμόρφωσης της δημόσιας διοίκησης, της μείωσης του τεράστιου κράτους και του αντίστοιχου λειτουργικού του κόστους, ένα πέρασμα από την εποχή του γκισέ στην εποχή του tablet… Και πάλι όμως, στο δικό μου φτωχό μυαλό, που ούτε αμερόληπτο μπορεί να χαρακτηριστεί επί του θέματος (μιας και αποτελώ ένα γρανάζι της δημόσιας «μηχανής») ούτε αντικειμενικό, όλα αυτά φαντάζουν σα σκηνές από το Brazil του Terry Gilliam, αλλόκοτες και φουτουριστικές, και συνάμα αστείες και τραγικές μαζί!...

Οι προθέσεις αγαθές;… Ποιος ξέρει; Άλλοι μιλούν για ξεπούλημα των δημόσιων αγαθών στον ιδιωτικό τομέα, άλλοι πάλι για επιβεβλημένη από χρόνια ανάγκη αναδιαμόρφωσης του δημόσιου τομέα εκ βάθρων. Ποιος έχει δίκιο, ο χρόνος θα δείξει. Το ζητούμενο όμως, στην ιδιαίτερη περίπτωση των νησιών, είναι η διατήρηση της κοινής ωφέλειας, του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών των κατοίκων τους. Αυτά, δυστυχώς, στην παρούσα φάση δεν είναι εξασφαλισμένα. Και δεν είναι εξασφαλισμένα για μερικούς απλούς λόγους:

·                     Κατ’ αρχάς, παραβλέπεται συστηματικά από τους σχεδιαστές των προγραμμάτων αυτών η ιδιομορφία των νησιωτικών περιοχών. Η πρόσβαση και η μετάβαση σε αυτές δεν είναι συνεχής, απρόσκοπτη και αδιάλειπτη. Υπάρχουν απαγορευτικά απόπλου, βλάβες πλοίων, μειωμένα δρομολόγια τη χειμερινή περίοδο… Μια απλή γραφειοκρατική εργασία πολλές φορές εξελίσσεται σε Οδύσσεια για τον πολίτη και όχι χωρίς κόστος!... Εδώ λοιπόν έχουμε, σε πρώτο επίπεδο, μια μείωση του επιπέδου ευημερίας λόγω αύξησης του κόστους σε σχέση με την παρεχόμενη υπηρεσία.

·                     Η απάντηση των σχεδιαστών στην ανωτέρω αιτίαση είναι η απαλλαγή της υποχρέωσης του πολίτη για αυτοπρόσωπη παρουσία στις απομακρυσμένες δημόσιες υπηρεσίες είτε μέσω της δημιουργίας Γραφείων Εξυπηρέτησης είτε με τη χρήση του διαδικτύου. Στην μία περίπτωση, διατηρείται - αντί της υπηρεσίας  - μία μικρογραφία της, με μοναδικό σκοπό την διεκπεραίωση ενός αριθμού απλουστευμένων συναλλαγών. Εδώ η επιτυχία του εγχειρήματος έγκειται στο βαθμό κάλυψης των αναγκών των πολιτών σε σχέση με τη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας, που επιτυγχάνεται από τη μια με την μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών, και από την άλλη με τον αριθμό των συναλλαγών που καλύπτει το Γραφείο Εξυπηρέτησης σε σχέση με την καταργούμενη υπηρεσία. Η λειτουργία εδώ και πολλά χρόνια των Κ.Ε.Π. δείχνει ότι πράγματι ένας μεγάλος αριθμός συναλλαγών μπορεί να απλοποιηθεί, δεν επιτυγχάνεται όμως η πλήρης αντικατάσταση των λειτουργιών μιας δημόσιας υπηρεσίας! Εκτός των άλλων, το τέρας της γραφειοκρατίας φαντάζει ανίκητο! Ρωτήστε π.χ. τους λογιστές και τη σχέση τους με το Γ.Ε.ΜΗ… Στην άλλη, πάλι, περίπτωση της διεύρυνσης των διαδικτυακών παροχών, αυτές θα μπορούσαν να βελτιώσουν περαιτέρω την κατάσταση. Προαπαιτούμενο όμως εδώ είναι ο υψηλός βαθμός διείσδυσης των νέων τεχνολογιών και εφαρμογών στην ελληνική κοινωνία, πράγμα που δε συμβαίνει, τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό που να δικαιολογείται η κατάργηση μιας δημόσιας υπηρεσίας εξ αυτού!... (Δείτε τον σχετικό σύνδεσμο!... http://www.sepe.gr/default.aspx?pid=34&la=1&artID=4148 ). Αυτό θα οδηγήσει πλήθος κόσμου σε επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται πέριξ των δημοσίων υπηρεσιών… Άρα και πάλι έχουμε αύξηση του κόστους σε σχέση με την ωφέλεια και μείωση της σχετικής ευημερίας των πολιτών…

·                     Μια άλλη παράμετρος της πολιτικής αυτής έχει να κάνει με το προφίλ που διαμορφώνεται για τον τόπο μας!... Ένα νησί απαλλαγμένο από δημόσιες υπηρεσίες, μάλλον δεν αποτελεί και τόσο ελκυστικό προορισμό για τον επισκέπτη ή τον επενδυτή, σε σχέση τουλάχιστον με έναν άλλο τόπο που διατηρεί τις υπηρεσίες αυτές. Και όχι μόνο αυτό… Η εικόνα της εγκατάλειψης και της υποβάθμισης  πιθανώς να οδηγήσει και κατοίκους του τόπου μας να τον αφήσουν… Σ’ αυτήν την εικόνα προσθέστε και το γεγονός ότι ήδη οι εργαζόμενοι των καταργούμενων υπηρεσιών των νησιών μας εξαναγκάζονται σε μετακίνηση, παρασέρνοντας μαζί τους τις οικογένειές τους, εν δυνάμει καταναλωτές, μαθητές, πελάτες, ψηφοφόρους, δημιουργώντας μια αλυσίδα γεγονότων και εξελίξεων που δεν μπορούν να προβλεφθούν επακριβώς, αλλά σίγουρα μόνο αρνητικά μπορούν να αξιολογηθούν… Μία παράπλευρη λοιπόν μείωση της ευημερίας των πολιτών και πάλι, χωρίς αντισταθμιστικό όφελος…

Κι ο αντίλογος: είμαστε ευχαριστημένοι με το Δημόσιο; Από τις Δ.Ο.Υ., το Ι.Κ.Α., τα νοσοκομεία μας, τα σχολεία μας; Σαφώς και όχι! Ο Δημόσιος τομέας υπολειτουργεί, βασανίζει και βασανίζεται, απομυζά και απομυζείται… Μια κοινωνία ολόκληρη στηρίχθηκε σ’ αυτόν, όπως αποδείχθηκε από την πρόσφατη κρίση, που – όπως θυμόμαστε – ξεδιπλώθηκε σε όλο της το μεγαλείο όταν άρχισαν οι περικοπές των δημοσίων δαπανών! Το ερώτημα είναι τι ζητάμε; Ένα κράτος χωρίς Δημόσιο; Τότε θα πρέπει να επωμισθούμε και το ανάλογο κόστος που αυτό συνεπάγεται! Ένα κράτος με μικρό Δημόσιο; Τότε θα πρέπει πρώτα να βγάλουμε τα δόντια του τέρατος (γραφειοκρατία) και μετά να λιγοστέψουμε τη φρουρά του! Δεν είναι όμως μια μάχη που θα κερδηθεί σε μια μέρα, είναι ένας πόλεμος που θα κρατήσει καιρό. Και στον πόλεμο αυτό δεν πηγαίνεις σκοτώνοντας τους στρατιώτες σου!

Η αναδιοργάνωση των δημόσιων υπηρεσιών θα πρέπει κατ’ αρχάς να βασίζεται στην αδιαμφισβήτητη αρχή της διατήρησης του επιπέδου ευημερίας των πολιτών, που θα επιτευχθεί πρώτα με ριζική αλλαγή των λειτουργικών διαδικασιών και στη συνέχεια με τη ριζική αλλαγή των δομών. Στις περιπτώσεις δε των νησιών μας επιτυγχάνεται με την ταυτόχρονη εφαρμογή των συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών της αποκέντρωσης και της νησιωτικότητας, που η ορθή (και όχι κατ’ όνομα) εφαρμογή τους αρκεί για να διατηρήσει το επίπεδο παροχής των δημόσιων υπηρεσιών υψηλό.