Οι πιο δικοί μας ξένοι

Το μήνυμα είναι πια σαφές. Θα πρέπει να στραφούμε στο εξωτερικό για να μάθουμε τι συμβαίνει στο εσωτερικό. Εδώ, δημοσιογράφοι των ανεξάρτητων μέσων και όσων δεν κινούνται από τα γνωστά εκδοτικά συμφέροντα διώκονται ή εκβιάζονται. Όχι πως είναι καινοφανές, αλλά πια γίνεται ξεδιάντροπα, προκλητικά, ρεβανσιστικά. Εδώ, η διανόηση, εκτός από λιγοστές αλλά φωτεινές εξαιρέσεις, που όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε, βυθίζεται στη σιωπή, αποσύρεται από τον δημόσιο λόγο, συνθηκολογεί, απογυμνώνεται.

Έρχεται μια διεθνής οργάνωση, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, για να επισημάνει το προφανές, πως η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα περιστέλλεται δραματικά. Έρχεται ο Guardian να δημοσιοποιήσει τους βασανισμούς στη ΓΑΔΑ, και απειλείται με μήνυση από τον Δένδια. Κατατίθεται αγωγή κατά της Αυγής με δικηγόρο τον Βορίδη, ο Βαξεβάνης συλλαμβάνεται, ο Χαραλαμπόπουλος του Unfollow καταγγέλει ότι ο ίδιος και το περιοδικό δέχονται μαφιόζικες απειλές, το Jungle Report βλέπει ρεπορτάζ του να διαγράφεται από τη Google, μετά από σχετική αγωγή του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Η επιχείρηση φίμωτρο έχει φτάσει πια ως το Λονδίνο και την Καλιφόρνια.

Παράλληλα, οι φωνές από το εξωτερικό πληθαίνουν. Πριν ένα χρόνο υπογράφεται έκκληση από 120 προσωπικότητες της Γερμανίας με τίτλο «Δημοκρατία αντί για δημοσιονομικό Σύμφωνο», ζητώντας να μην κυρωθεί το Σύμφωνο καθώς «ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη» και παραλληλίζουν τη σύγχρονη ιστορική συγκυρία με τη δεκαετία του 1930. Το Δεκέμβρη του 2012 μια διεθνής οργάνωση με έδρα το Παρίσι, το Ευρωπαϊκό Αντιρατσιστικό Κίνημα, συντάσσει ανοιχτή επιστολή κατά του νεοναζισμού, την οποία συνυπογράφουν προσωπικότητες παγκόσμιου κύρους, μεταξύ των οποίων ο Ντάριο Φο και ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβύ.

Πριν λίγες μέρες, ο Μαρκ Μαζάουερ, καθηγητής Ιστορίας στο Κολούμπια, έρχεται σε ανύποπτη στιγμή να βάλει τα πράγματα στη θέση τους: η θεωρία των άκρων, που με θέρμη επαναλαμβάνεται από συστημικούς δημοσιογράφους και ντόπιους ανθυποδιανοούμενους, έλκει την καταγωγή της από την ψυχροπολεμική θεωρία του ολοκληρωτισμού. Την ίδια περίοδο, επανέρχεται ο αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν να μιλήσει για «ανήθικο πείραμα σε ανθρώπους με παγκόσμια εμβέλεια» και να καταλογίσει «παράνοια» στη Γερμανία για τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλει στην Ελλάδα. Περίπου στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται οι τοποθετήσεις του Σλάβοϊ Ζίζεκ λίγους μήνες νωρίτερα, ενώ ο Νόαμ Τσόμσκυ έχει δηλώσει σε συνέντευξη: «Η τρόικα θέλει να σας καταστρέψει».

Από τον κόμη Σανταρόζα, τον ιταλό επαναστάτη που σκοτώθηκε στην πτώση της Σφακτηρίας το 1825, ως τον γάλλο λογοτέχνη και περιηγητή Σατωμπριάν που συνέταξε τον ίδιο χρόνο το «Υπόμνημα περί της Ελλάδος» και το οποίο λειτούργησε ως επαναστατικό μανιφέστο, ως τον Λόρδο Βύρωνα και τον Βίκτορα Ουγκώ, οι επονομαζόμενοι φιλέλληνες, συμπαραστάθηκαν στον ξεσηκωμό των Ελλήνων ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Άραγε όσοι από τους κοτζαμπάσηδες πρότασσαν το προσωπικό συμφέρον πάνω από το κοινό καλό, θα έβλεπαν με συμπάθεια τους ξένους υπηκόους που υποστήριζαν την Επανάσταση, όταν διέβλεπαν πως η ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης θα επέφερε απώλεια των αξιωμάτων και των προνομίων τους;

Περισσότερο από έναν αιώνα μετά, μια σειρά επιφανών διανοητών, μεταξύ των οποίων ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Πάμπλο Νερούντα, ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Πωλ Ελυάρ και ο Ζαν Κοκτώ κινητοποιούνται προκειμένου να σωθεί από το εκτελεστικό απόσπασμα ο Νίκος Μπελογιάννης, ενώ η κυβέρνηση Πλαστήρα λαμβάνει δεκάδες χιλιάδες τηλεγραφήματα διαμαρτυρίας απ’ όλο τον κόσμο. Αλλά από το παγκόσμιο κίνημα αλληλλεγύης δε θα σωθεί η ζωή του Μπελογιάννη, θα διασωθεί το σκίτσο του Πικάσο του ανθρώπου με το γαρύφαλλο. Τι ήξερε στο κάτω-κάτω, περισσότερο από την Εστία,ο κάθε Σαρλώ;

Κι αργότερα, στον αντιδικτατορικό αγώνα, θα συμβάλλουν και πάλι οι πιο δικοί μας ξένοι. Αρχές του ’69 ο Σαρτρ εκδίδει ειδικό τεύχος του περιοδικού Les temps modernes αφιέρωμα στην πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ώστε να στρέψει το ενδιαφέρον της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, και όχι μόνο, στη Χούντα. Η Deutsche Welle παρέχει χώρο ελεύθερης έκφρασης στην ελληνική εκπομπή που μεταδιδόταν καθημερινά στα χρόνια της δικτατορίας. Ο Γκύντερ Γκρας διαβάζει τον πύρινο λόγο του κατά της δικτατορίας προσκεκλημένος στην Αθήνα την άνοιξη του ’72. Η Οριάνα Φαλάτσι προβάλλει διεθνώς τον Παναγούλη αλλά και το αντιδικτατορικό κίνημα, για να προσθέσω ακόμη μια περίπτωση σ’ αυτή την ενδεικτική σταχυολόγηση.

«Επί ενάμιση περίπου αιώνα, οι ξένες δυνάμεις, με την παρέμβασή τους ή με τη βοήθειά τους ήταν σχεδόν πάντα λίγο πολύ υπεύθυνες για τη γέννηση ή την επίλυση των κρίσεων που γνώρισε η Ελλάδα» γράφει ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς προοικονομώντας ήδη από τις πρώτες σειρές του βιβλίου του την Ελληνική τραγωδία: από την απελευθέρωση ως τους συνταγματάρχες. Την ίδια στιγμή, οι άλλοι ξένοι, οι πιο δικοί μας ξένοι, διανοητές, οργανισμοί, δίκτυα, μμε και οι λαοί θα εμφανίζονται διαχρονικά ως deus ex machina. Κατανοούν, συναισθάνονται και στέκονται συμπαραστάτες, αρωγοί, εμπνευστές, αλληλέγγυοι. Και οι πιο ξένοι από τους δικούς μας, ακόμη πασχίζουν να μας πείσουν πως δεν πρόκειται για τραγωδία.

της Νiemandsrose από την Αυγή της 24ης Φεβρουαρίου 2013

H Niemandsrose διατηρεί το μπλογκ «Του κανενός το ρόδο»