Κορνήλιος Καστοριάδης:" Η Άνοδος της Ασημαντότητας"

Κορνήλιος Καστοριάδης: 11  Μαρτίου 1922-26 Δεκεμβρίου 1997. Ο αγαπητός μας Κορνήλιος έφυγε από την ζωή τον Δεκέμβρη του 1997. Τα τελευταία καλοκαίρια της ζωής του τα περνούσε στην Τήνο και στον Τριπόταμο. Είναι χαρακτηριστική η φράση του "το χειροποίητο νησί" αναφερόμενος στο τηνιακό τοπίο. Φράση που κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείτε  από όλους αυτούς που το έχουν διαλύσει. Ο Καστοριάδης όμως είχε πει και άλλα "γουστόζικα". Σταχυολογούμε λοιπόν από την "Άνοδο της Ασημαντότητας": 

«Απ ‘ όλα τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου κόσμου – κρίσεις, αντιφάσεις, αντιθέσεις, τομές - εκείνο που με εντυπωσιάζει περισσότερο είναι η ασημαντότητα.

….Οι πολιτικοί είναι ανίσχυροι. Αυτό είναι βέβαιο.

Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να « πηγαίνουν με το ρεύμα », δηλαδή να εφαρμόζουν μια υπερ – φιλελεύθερη πολιτική, η οποία είναι της μόδας.

Κατά τη γνώμη μου, δεν πρόκειται για πολιτικούς αλλά για μικροπολιτικούς που επιδίδονται σε ψηφοθηρία με οποιοδήποτε μέσον, με το marketing, κλπ.

Ουσιαστικά, αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν κανένα πρόγραμμα.

Στόχος τους είναι :

είτε η παραμονή τους στην εξουσία, είτε η επιστροφή τους σ ‘ αυτήν.

Και για να τον πετύχουν, είναι ικανοί για όλα.

….Οπωσδήποτε, υπάρχει ενδογενής σχέση ανάμεσα στη μηδαμινή πολιτική αυτού του είδους – ουσιαστικά, πρόκειται για το μη γίγνεσθαι της πολιτικής – και στην ασημαντότητα που χαρακτηρίζει τους άλλους τομείς, την ασημαντότητα στις τέχνες, στη φιλοσοφία, στη λογοτεχνία.

Είναι το πνεύμα του καιρού μας.

Όλα συνεργούν προς αυτήν την κατεύθυνση, προς τα ίδια αποτελέσματα.

Όλα οδηγούν στην ασημαντότητα.

….Περίεργο επάγγελμα η πολιτική, ακόμη κι αυτή εδώ η μηδαμινή πολιτική.

Γιατί ;

Διότι προϋποθέτει δύο ικανότητες που δεν συνδυάζονται μεταξύ τους.

Η πρώτη ικανότητα είναι η κατάκτηση της εξουσίας ( μπορεί να έχει κανείς τις καλύτερες ιδέες, αλλά αυτό δεν χρησιμεύει, εάν δεν έχει κατακτήσει την εξουσία ).

Η δεύτερη είναι, μετά την κατάκτηση της εξουσίας, να την αξιοποιήσει κανείς, δηλαδή να κυβερνήσει.

Τίποτα όμως δεν εγγυάται ότι κάποιος που είναι ικανός να κυβερνήσει, είναι επίσης ικανός να ανέβει στην εξουσία. Στο παρελθόν, στις απόλυτες μοναρχίες, η άνοδος στην εξουσία προϋπέθετε να κολακεύει κανείς τον βασιλιά ή να είναι ευνοούμενος της Μαντάμ Πομπαντούρ.

Σήμερα, στις ψευδο – δημοκρατίες μας, η άνοδος στην εξουσία προϋποθέτει να κολακεύει κανείς την κοινή γνώμη ή να έχει τηλεοπτική φωτογένεια.

Χρησιμοποίησα τον όρο «ψευδο – δημοκρατία», διότι ανέκαθεν πίστευα και πιστεύω ότι η λεγόμενη  «αντιπροσωπευτική δημοκρατία» δεν είναι αληθινή δημοκρατία.

Οι αντιπρόσωποι της ελάχιστα αντιπροσωπεύουν τους εκλογείς.

Κατά κύριο λόγο, αντιπροσωπεύουν τον εαυτό τους, ιδιαίτερα συμφέροντα, λόμπυ, κλπ.

….Σήμερα, παρατηρείται σαφής υποχώρηση της πολιτικής δραστηριότητας.

Όσο οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την πολιτική δραστηριότητα και αποσύρονται στην ιδιωτική τους σφαίρα, τόσο οι γραφειοκράτες και οι μικροπολιτικοί προελαύνουν.

Και οι τελευταίοι έχουν για δικαιολογία ότι «ο κόσμος δεν κάνει τίποτα… γι ‘ αυτόν τον λόγο αναλαμβάνουμε εμείς πρωτοβουλίες…».

Με τη σειρά του ο κόσμος λέει ότι «δεν αξίζει τον κόπο να ανακατευόμαστε… φθάνουν τόσοι που ασχολούνται, στο κάτω – κάτω τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ;…».

Και έτσι δημιουργείται φαύλος κύκλος.

…Για τις εξειδικευμένες δραστηριότητες και μόνον γι ‘ αυτές – για την κατασκευή ναυπηγείων, για την ανέγερση ναών, για τη διεξαγωγή του πολέμου – χρειάζονται οι ειδικοί!

Και αυτούς, τους ειδικούς, οι Αθηναίοι πολίτες τους εκλέγουν!

Να ποιο είναι το νόημα των εκλογών.

Διότι εκλογές σημαίνει εκλογή των καλυτέρων.

Αλλά πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;

Πώς επιτυγχάνεται η εκλογή των καλυτέρων;

Εδώ υπεισέρχεται ο όρος «εκπαίδευση του λαού».

Ο λαός καλείται να επιλέξει, να εκλέξει.

Οι Αθηναίοι, λοιπόν, εκλέγουν κάποιον για πρώτη φορά.

Έστω ότι κάνουν λάθος.

Έστω, ότι διαπιστώνουν, για παράδειγμα, πως ο Περικλής είναι ένας θλιβερός στρατηγός.

Τι κάνουν σε μιαν τέτοια περίπτωση ;

Απλούστατα, δεν τον ξαναεκλέγουν ή τον ανακαλούν.

….Επανέρχομαι στο δίλημμα:

«ο πολίτης πρέπει να έχει γενικές ή ειδικές γνώσεις;».

Η δική μου απάντηση :

πρώτον, οι ειδικοί στην υπηρεσία των πολιτών και όχι στην υπηρεσία κάποιων πολιτικών·

δεύτερον, οι πολίτες κυβερνώντας μαθαίνουν να κυβερνούν…

…Πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν, εάν θέλουμε να μιλήσουμε για αληθινή εκπαιδευτική δραστηριότητα στο πολιτικό πεδίο.

Κάτι τέτοιο, προϋποθέτει αλλαγή των θεσμών.

Προϋποθέτει νέους θεσμούς που να επιτρέπουν – και όχι να αποτρέπουν, όπως οι σήμερον ισχύοντες -την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.