ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ..;

Από το  tinosontherun στις 5 Ιανουαρίου 2017

«Βανδαλισμός είναι η σκόπιμη πρόκληση φθοράς καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, αγαλμάτων, αρχιτεκτονημάτων».

Αυτό για να μιλάμε σε ίδια βάση. Αφήστε το να κρέμεται πάνω από το κείμενο και πάμε παρακάτω.

Αυτή είναι η πινακίδα που δείχνει κατά πού πέφτει το Ξώμποργο:

 

Είναι προσεγμένη, όσο προσεγμένο είναι και το Ξώμποργο σαν σημαντικός ιστορικός χώρος του νησιού. 

Ή μήπως το Ξώμποργο δεν είναι σημαντικός ιστορικός χώρος του νησιού; 

Στο έμπα του χώρου ο επισκέπτης (που δεν έχει ανέβει με το αυτοκίνητο παράνομα από τον αριστερό δρόμο απ’ όπου κανονικά είναι η κάθοδος/έξοδος, αλλά πάρκαρε παρακάτω και τόκοψε με τα πόδια) συναντάει αυτά τα απομεινάρια (δεν γράφω ερείπια γιατί τα ερείπια προϋποθέτουν μια στοιχειώδη μορφή από την οποία μπορεί κανείς να καταλάβει περί τίνος επρόκειτο):

 

Αν έχει μια στοιχειώδη ευαισθησία, θαυμάζει το κτίσιμο του τοίχου, που από μόνο του είναι ένα έργο τέχνης, 

 

...παρατηρεί τους ακρογωνιαίους λίθους... 

 

...και κάνει τους ανάλογους συνειρμούς αν τύχει κι’ έχει διαβάσει Καινή Διαθήκη (ΙΓ ΜΑΤΘΑΙΟΥ: Ματθ. κα’ 33-42 λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐν ταῖς γραφαῖς, λίθον ὃν ἀπε­δοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας· παρὰ Κυρίου ἐγένετο αὕτη, καὶ ἔστι θαυμα­στὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;).

Μετά κάνει λίγο αριστερά και βγάζει μια «καλλιτεχνική» φωτογραφία, για να ακούει τα «Αααα!!!» όταν την δείχνει σε φίλους και γνωστούς. 

Στην συνέχεια, κάτι τον πιάνει αυτόν τον επισκέπτη και λοξοδρομεί μέσα από τα χορτάρια, ξερά το καλοκαίρι, χλωρά το χειμώνα, και ανεβαίνει πατώντας πάνω σε μεγάλους όγκους αποσπασμένους από το κτίριο στο οποίο ανήκουν τα απομεινάρια, και με έκπληξη πέφτει επάνω σε δύο αρχαίους κίονες. 

 

Σκέφτεται πως είναι μέλη κάποιου αρχαίου ναού που στην συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν για να κτιστεί ένας...  Α! μάλιστα, ναός, εκκλησία πρέπει νάταν τούτο δώ! συμπεραίνει και χαίρεται που μοιράζεται λίγη από την χαρά των αρχαιολόγων όταν καταλήγουν σε κάποιο συμπέρασμα.

Ε, ναι, για κοίτα κει, λέει στον εαυτό του, εκείνα τα θεόρατα παράθυρα με τα υπέροχα τόξα! 

 

Και κείνο που μόλις προσπέρασα πρέπει να είναι κάποιος εσωτερικός βόλτος...

 

...για δες πώς κρατάει ο σοβάς τόσα χρόνια! 

 

Πόσα άραγε; 

Περίπου 290 χρόνια είναι η απάντηση, αλλά, δεν το ξέρει ο επισκέπτης ακόμα, θα το μάθει όταν γυρίσει σπίτι του και ψάξει τα αρχεία της Καθολικής Εκκλησίας στο διαδίκτυο. 

Επίσης, στον ίδιο ιστοχώρο θα μάθει ότι, ο ναός που πάνω του τώρα πατάει, κατέρρευσε το 1947. 

Ο επισκέπτης θλίβεται, όπως και κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά σε κάτι που θα μπορούσε νάχει σωθεί και αφέθηκε να ρημάξει. 

 

Αναρωτιέται, τι είναι αυτό που δίνει αξία στα πράγματα των παρελθόντων ετών, ακούει μέσα στο μυαλό του διάφορες απαντήσεις, που εμείς δεν μπορούμε να τις ακούσουμε γιατί δεν έχουμε τρόπο να μπούμε μέσα εκεί, μπορεί όμως ο καθένας να δώσει για τον εαυτό του τις απαντήσεις που του ταιριάζουν, ανάλογα πάντα με τον εαυτό που διαθέτει.

Ένα ερώτημα παραμένει, κοινό για όλους: 

πώς αφήνεται μια εκκλησία να αφανιστεί από έναν ιστορικό χώρο; 


Περνάει μερικά λεπτά ακόμη, και αποφασίζει πως δεν θέλει να πάει παραπάνω, αρκετά είδε. 

Εύχεται να είχε έναν τρόπο να δει τον ναό όπως ήταν όταν έστεκε ακόμη.

 

Σκαρφαλώνει φεύγοντας σε μια μάντρα να βγάλει μια φωτογραφία και συναντάει τους πιο γλυκούς κατοίκους του νησιού, που όμως δεν έχουν απαντήσεις στα ερωτήματά του, και πάει για το αυτοκίνητο. 

Όμως, η βόλτα δεν τελειώνει εδώ. Ο επισκέπτης κοιτάει πέρα. 

Τί τόθελε...

Βλέπει ένα ξωκκλήσι να στέκει πάνω σε ένα περίεργο, μετα-αποκαλυπτικό σκηνικό:

Ένα ξωκκλήσι χτισμένο πάνω σε μπάζα; 

Ή ένα ξωκκλήσι που μετά ρίξανε μπάζα τριγύρω του; Στην πρώτη περίπτωση, ο τιμώμενος άγιος μάλλον θα είναι ο προστάτης των μπάζων, σκέφτεται.

Μα τι βέβηλες σκέψεις πάει και κάνει ο επισκέπτης τούτος δω! 

Σαν πολύ θάρρος πήρε, ο επισκέπτης των είκοσι ημερών, άκου «προστάτης των μπάζων!» δεν ντρέπεται καθόλου;

Στην δεύτερη περίπτωση, υποθέτει ότι τα μπάζα τα ρίξαν εκεί για να αγιάσουν. Κι΄άλλη βέβηλη σκέψη! Ε, μα δεν υποφέρεται τέλος πάντων!

Ή τα ρίξανε κάποιοι καλοί άνθρωποι για να σταθεροποιήσουν το χώμα και να μην υποχωρήσει με τις πρώτες βροχές. 

Αυτό είναι! 

Το βρήκε ο επισκέπτης, και χαίρεται με την χαρά του αρχαιολόγου για δεύτερη φορά μέσα σε μια βόλτα. Δεν μπορεί κάτι τέτοιο να έγινε χωρίς σέβας στον περιβάλλοντα χώρο, είχε σίγουρα μια σκοπιμότητα μια τέτοια κίνηση. Ναι, σίγουρα αυτό είναι.

Ήσυχος ο επισκέπτης που κατάφερε να πείσει τον βέβηλο εαυτό του για το ωφέλιμο των μπάζων, αναχωρεί.

Μια σκέψη όμως τον τυρρανάει όση ώρα οδηγεί: είναι βανδαλισμός μόνον το να καταστρέφεις κάτι σκόπιμα; 

Ή και να το καταστρέφεις με την ασέβειά σου; 

Ή και με την αδιαφορία σου για τον τόπο και για την ιστορικότητά του; 

Δεν ξέρει ο επισκέπτης, δεν μπορεί να βγάλει συμπεράσματα. 

Βλέπει στο διαδίκτυο βανδαλισμούς...

 

...και οι απορίες του πληθαίνουν:
ποιός είναι ο πραγματικός βανδαλισμός;
από πού πηγάζει;
τί τον γεννάει;
τί τον θρέφει; 

Ίσως, μόλις γυρίσει στη Μεγάλη Τσιμεντένια Πόλη, πρέπει να πάει σε κάποια ημερίδα, όπου ειδήμονες θα συζητήσουν το παρελθόν και το μέλλον, θα δείξουν εικόνες με το πριν και το μετά, θα τεκμηριώσουν, θα συμπεράνουν, θα ανταλλάξουν χειραψίες, θα φωτογραφηθούν. 

Την ίδια ώρα μνημεία θα καταρρέουν μέσα σε έναν πάταγο έλλειψης στόχων και δέους για αυτό που λέγεται πατρίδα, τόπος.

Ο επισκέπτης δεν απελπίζεται. Γιατί έχει αφήσει για το τέλος μια εικόνα ελπίδας...

 

...μια εικόνα μπαλαντέρ, που κάποια στιγμή το νησί θα πρέπει να αποφασίσει να παίξει.

Υπόμνημα:

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΕΞΩΜΒΟΥΡΓΟΥ 

(με τονισμένους χαρακτήρες τα γεγονότα που αφορούν τον γκρεμισμένο ναό):

1207 Η Τήνος περνάει στην βενετσιάνικη κατοχή.

1390 Πεθαίνει ο τελευταίος των Γκίζηδων, ο Βαρθολομαίος Γ΄, χωρίς κληρονόμους. Τέλος της δυναστείας των Γκίζηδων. Η Τήνος περνάει στην άμεση προστασία της Βενετίας.

1430 Εγκατάσταση στην Τήνο νέου βενετού διοικητή, με την επωνυμία «Ρέκτορας Τήνου και Μυκόνου».

1537 Ο Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσας κυριεύει την Τήνο και άλλα νησιά των Κυκλάδων για λογαριασμό του Σουλτάνου. Ένα χρόνο μετά, οι βενετοί επιστρέφουν και πάλι κυρίαρχοι στην Τήνο.

1663 Εγκατάσταση των Πατέρων Ιησουϊτών στην Τήνο. Πρώτος ιησουΐτης στην Τήνο, είναι ο τήνιος π. Μιχαήλ Αλβερτίνι.

1682 Με έγγραφό του (1.7.1682), ο Βαπτιστής Σκούταρης παραχωρεί στους Πατέρες Ιησουΐτες για χρήση τον ιδιωτικό του ναό της Αγίας Σοφίας.

1697 Ο ίδιος Βαπτιστής Σκούταρης, με νέο έγγραφό του (21.2.1967), δωρίζει στους Πατέρες Ιησουΐτες το ναό της Αγίας Σοφίας.

1722 Ο καθολικός επίσκοπος Τήνου παραχωρεί στους Ιησουΐτες (26.1.1722) το ναό της Αγίας Αικατερίνης, στο Borgo, και εγκαθίστανται εκεί, ενώ δεν αποδέχτηκαν το ναό που η Ρώμη τους παραχωρούσε για να εγκατασταθούν στα Λουτρά.

1724 Δίπλα στο ναό της Αγίας Αικατερίνης κτίζεται ο ναός που υπάρχει σήμερα.

1725 Κτίζεται ο καθεδρικός ναός στο Εξώμβουργο, αφιερωμένος στον άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή

1828 Καταγράφεται για πρώτη φορά η ύπαρξη του ορθόδοξου ναού της Αγίας Ελεούσας (ανήκε στον Ιωάννη Μαριζέλο, σήμερα ανήκει στο Ίδρυμα της Ευαγγελιστρίας). Δεν καταγράφεται ακόμη ο ναΐσκος του Αγίου Μηνά

1837 Οι πατέρες Ιησουΐτες εγκαθίστανται στο ιδιόκτητο μοναστήρι, στα Λουτρά. Μοναστήρι και ναός είναι αφιερωμένα στον άγιο Ιωσήφ. Τελευταίος ιησουΐτης στο Εξώμβουργο είναι ο π. Κουτσίνσκι (κατέβηκε στα Λουτρά το 1846).

1865 Ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, στο Εξώμβουργο, παύει να λειτουργεί ως μητροπολιτικός ναός του επισκόπου Τήνου, ο οποίος έχει πλέον εγκατασταθεί οριστικά στην Ξινάρα.

1895 Από τους πατέρες Ιησουΐτες επισκευάζεται ο ναός της Αγίας Αικατερίνης και μετονομάζεται: ναός της Ιεράς Καρδίας του Ιησού. Πρωτεργάτες της νέας αυτής επισκευής είναι οι ππ. Ρωμάνο και Δέστρο.

1900 Από τον επίσκοπο Φραγκίσκο di Mento και με μεγάλη συρροή πιστών, εγκαινιάζεται (4 Νοεμβρίου 1900) ο μαρμάρινος σταυρός που στήθηκε, με τη φροντίδα των Ιησουϊτών, στην κορυφή του βουνού.


1920 Πεθαίνει ο π. Αλοΰσιος Δέστρο και ο ναός της Ιεράς Καρδίας του Ιησού, στο Εξώμβουργο, εγκαταλείπεται.

1940 Φθάνει στην Τήνο ο π. Δομίνικος Βουτσίνος.

1941 Η κοινότητα των Ιησουϊτών της Τήνου (Λουτρά) αποφασίζει την ανακαίνιση του ναού της Ιεράς Καρδίας του Ιησού στο Εξώμβουργο και αναθέτουν το έργο στον π. Δομίνικο Βουτσίνο. Πρωτεργάτης της ανακαίνισης είναι ο Βλάσιος Πέτοβιτς. Τα εγκαίνια γίνονται κατά την εορτή του Χριστού Βασιλέα, του ιδίου έτους (τελευταία Κυριακή Οκτωβρίου).

1947 Κατέρρευσε ο ναός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στο Εξώμβουργο, πρώην καθεδρικός ναός του καθολικού επισκόπου Τήνου.

1951 Κατά την πανήγυρη του ναού, γίνονται τα εγκαίνια του Ηρώου των Πεσόντων Ελλήνων Καθολικών κατά τους Α΄ και Β΄ παγκοσμίους πολέμους καθώς και κατά τον εμφύλιο πόλεμο (συνολική περίοδος 1912-1950). Περιλαμβάνει 327 ονόματα. Το μνημείο είναι έργο του τήνιου γλύπτη Ιωάννη Φιλιππότη.

1958 Με φροντίδα και έξοδα της Εκκλησίας, φτιάχνεται ο δρόμος και το πρώτο αυτοκίνητο έφθασε στην αυλή του ναού (το ταξί του Αντωνίου Κορινθίου).

1968 Η ηλεκτροδότηση της ΔΕΗ φθάνει στο Εξώμβουργο.

1970 Φθάνει στο Εξώμβουργο το πρώτο λεω-φορείο.

1972 Το Εξώμβουργο συνδέεται με το τηλέφωνο (ΟΤΕ).