Κοινωνία και κλιματική αλλαγή

Πηγή:kolydas.gr

Πολλοί επιστήμονες αναρωτιούνται γιατί έσβησαν τόσοι πολιτισμοί ανά τους αιώνες και ο καθένας δίνει τις δικές του εξηγήσεις ανάλογα με τον τομέα εξειδίκευσής του. Οι ανθρωπολόγοι και ειδικότερα ο Brandon Lee Drake έχει τη δική του θεωρία και δίνει μια εξήγηση που αξίζει να την αναφέρουμε σε αυτό το άρθρο. Σε μεγάλο βαθμό η εργασία του στηρίχτηκε στα συμπεράσματα του David Kaniewski ο οποίος σε σχετική μελέτη του «The Sea Peoples, from Cuneiform Tablets to Carbon Dating» διατυπώνει την άποψη οτι μια κλιματική αλλαγή έφερε λιμούς ωθώντας στη μετανάστευση το υπόλοιπο των Μυκηναίων και Μινωιτών.

Ηταν οι «Λαοί της Θάλασσας» που σάρωσαν τα παράλια της Ελλάδας, της Μικράς Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, από το 1190 ως το 1050 π.Χ. Ο Drake μας αναφέρει ότι οι λόγω αυτής της κλιματικής αλλαγής και των στερήσεων οι λαοί οδηγήθηκαν σε εξεγέρσεις και σε αναζήτηση νέων πλουτοπαραγωγικών περιοχών. Στην εργασία του, ο Drake μάς δίνει μια ιδιαίτερα εύγλωττη αντιστοίχιση του κλίματος με τις ιστορικές εξελίξεις της περιόδου 2200 - 1 π.Χ. Μας τονίζει ότι η εμφάνιση των ελληνόφωνων φύλων στην Ελλάδα συνδυάζεται με συνεχή αύξηση των βροχοπτώσεων (ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα), ότι η πολιορκία της Τροίας μάλλον ήταν απόρροια αναζήτησης νέων περιοχών εκμετάλλευσης έπειτα από αιώνες συνεχούς ξηρασίας και ότι ο «αρχαίος μεσαίωνας» (1100 - 800 π.Χ.) συνέπεσε με δραματικά απότομη κλιματική αλλαγή.

 Για την Ελληνική Αναγέννηση που επακολούθησε, με την απίστευτη άνθηση της πολιτισμικής σοφίας, αναφέρονται τα εξής: «Η ανάκαμψη της αστικής κοινωνίας στην Ελλάδα φαίνεται ότι δεν εξαρτήθηκε τόσο από τις κλιματικές συνθήκες όσο από την ανθρώπινη καινοτομία».

Σημειώνουμε εδώ ότι μεταξύ του 8ου και του 7ου  αιώνα π.Χ. ο πληθυσμός των Ελλήνων σχεδόν επταπλασιάστηκε, κρίνοντας από τον αριθμό των τάφων της περιόδου και ότι μέσα σε 250 χρόνια η Μίλητος έφτασε να ιδρύσει ως 150 αποικίες.

Στη συνέχεια ο Drake μάς αναφέρει ότι η βελτίωση των κλιματικών συνθηκών γύρω στο 350 π.Χ. ίσως ευνόησε την επικράτηση για πολλούς αιώνες του Ελληνορωμαϊκού πολιτισμού, αλλά η απότομη ψύξη που σημειώθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. συνέπεσε με την κατάπτωση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το τι πρέπει «πραγματικά» να έγινε μας το διευκρινίζει μια άλλη μελέτη με τίτλο: «Global climate change, war, and population decline in recent human history» όπου οι κλιματολόγοι χρησιμοποιώντας τα κλιματικά δεδομένα της περιόδου 200 εως το 1980 μ.Χ. και συγκρίνοντάς τα με τα μεγάλα πολεμικά επεισόδια, βρήκαν ότι: (α) από τους Ούννους του Αττίλα, τον 4ο αιώνα ως τους Βίκινγκς στον Καναδά (β) την επιδρομή των Μογγόλων του Τζένγκις Χαν στην Ευρώπη τον 13ο αιώνα, (γ) τον Τριακονταετή Πόλεμο στην Ευρώπη και την εισβολή των Μαντζουρίων και την κατάρρευση της δυναστείας των Μινγκ στην Κίνα, τον 17ο αιώνα,...

...όλα είχαν να κάνουν με κρίσεις λόγω κλιματικής αλλαγής και με μεταναστεύσεις πληθυσμών.

Οι μαζικές επιδημίες όμως δεν συμπίπτουν χρονικά με τις κλιματικές αλλαγές, αλλά τις ακολουθούν, καθώς  eκδηλώνονται έπειτα από τις μετακινήσεις των πληθυσμών. Μελετώντας τους χρονοχάρτες αυτών και άλλων μελετών, εντοπίζει κανείς τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξαν στις απότομες μεταστροφές του κλίματος και τα ηφαίστεια. 

Έτσι μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι έγιναν 10 μεγάλες εκρήξεις παγκοσμίως στην  εποχή που εξερράγη το ηφαίστειο της Θήρας (16ος αιώνας π.Χ.), 35 λίγο πριν από τη γέννηση του Χριστού, 11 τον 5ο αιώνα μ.Χ. (που ακολουθήθηκαν από το ψύχος του Μεσαίωνα), 25 μεταξύ 1335 και 1360 μ.Χ. (με απόρροια τη «μίνι εποχή παγετώνων»-Little Ice Age  μεταξύ 1300 και 1850 π.Χ.) και 90 μεγάλες εκρήξεις στο μεσοδιάστημα αυτό.

Γενικά η «συνταγή» φαίνεται ότι είναι η εξής: ο συνδυασμός πολλών και μεγάλων σεισμών με περίοδο απραξίας του Ήλιου (απουσία ηλιακών κηλίδων) κατά τους επιστήμονες προαναγγέλλει αιφνίδια κλιματική αλλαγή. Όλα αυτά τα γεγονότα πρέπει να αποτελούν κάποιες ενδείξεις αλλαγής του κλίματος αλλά όπως έχουμε ήδη αναφέρει η λειτουργία του κλίματος είναι πολύπλοκη και υπάρχουν πάρα πολλοί μικροί η μεγάλοι παράγοντες που συντελούν σε αυτές.

Εάν για παράδειγμα δείτε τον χάρτη που ακολουθεί , o οποίος αναφέρεται στην Παγκόσμια πορεία της θερμοκρασίας  από τις τις αρχές του 20ου αιώνα, πολλοί αποδίδουν την «ψύξη» μεταξύ 1929 --1930 στο ότι ειδικά στην Αμερική αναγκάστηκαν να τοποθετούν τα θερμόμετρα και γενικότερα τους Μετεωρολογικούς σταθμούς στις ταράτσες των δημόσιων κτηρίων γιατί τους έκλεβαν κατά την περίοδο της Οικονομικής Κρίσης. Η τοποθέτηση των μετεωρολογικών σταθμών στις ταράτσες των κτηρίων οδήγησε σε χαμηλότερες θερμοκρασίες αλλά και σε μεγαλύτερες τιμές των εντάσεων του ανέμου. 

Τελειώνοντας αυτή την ενότητα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στις σύγχρονες εποχές οι μεταβολές της θερμοκρασίας μπορεί να οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση του αριθμού των σταθμών επιφανείας σε αεροδρόμια, δηλαδή σε ανοιχτές περιοχές στη δεκαετία του 70, όπου αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι σταθμοί να δείχνουν χαμηλότερες τιμές. Αντίθετα η μεγάλη αύξηση του αριθμού των σταθμών μέτρησης σε αστικές περιοχές από την δεκαετία του 90 και μετά, είχε ως επακόλουθο την παρατηρούμενη αύξηση της θερμοκρασίας, κυρίως λόγω του φαινομένου της «θερμικής νησίδας» μέσα στις πόλεις.

Σε ότι αφορά τις μετρήσεις της θερμοκρασίας πάνω από τις θαλάσσιες περιοχές, πολλοί επιστήμονες δίνουν την παρακάτω εξήγηση για τις παρατηρούμενες χαμηλότερες τιμές της θερμοκρασίας σε σχέση με τη στεριά. Διατυπώνουν την άποψη, ότι οι διαφορές οφείλονται στο ότι σε πολλές περιπτώσεις οι μετρήσεις των θερμομέτρων όταν γίνονται από πλοία, κάτω από συνθήκες μεγάλου κυματισμού και πιτύλου, τότε τα ξηρά θερμόμετρα γίνονται «θερμόμετρα υγρού» και έτσι οι θερμοκρασίες παρουσιάζονται χαμηλότερες από τις πραγματικές.

Μεγάλες αλλαγές αλλά και μεταβολές της θερμοκρασίας παρουσιάζει η περίοδος από το 1950 και μετά. Στον χάρτη που ακολουθεί, η θεωρητικά «φυσική θερμοκρασία» αρχίζει σαφώς να διαχωρίζεται από την «ανθρωπογενώς προκύψασα θερμοκρασία» από τα μέσα του 20ου αιώνα. Αλλά... τι συνέβη τότε; Τι το τόσο ριζοσπαστικά επιβλαβές κάναμε στο κλίμα ώστε να το «τρελάνουμε»;

Επισήμως δεν υπάρχει απάντηση. Ωστόσο αν ανατρέξετε στα ημερολόγια θα βρείτε ότι την 1η Νοεμβρίου 1952 εξερράγη η πρώτη υδρογονοβόμβα, με ισχύ μεγαλύτερη από 450 φορές της ατομικής βόμβας της Χιροσίμα. Λίγο αργότερα, την 1η Μαρτίου του 1954, ρίχτηκε στην ατόλη Bikini των Marshall Islands η δεύτερη υδρογονοβόμβα, με ισχύ μιάμιση φορά μεγαλύτερη της προηγούμενης! Οι επιστήμονες του περιβάλλοντος - αρχίζοντας από το 1982, με τους John Birks και Paul Crutzen - ειδοποίησαν την ανθρωπότητα ότι τέτοιας ισχύος πυρηνικές εκρήξεις μπορούν να οδηγήσουν σε αιφνίδια κλιματική αλλαγή και να καταστρέψουν το προστατευτικό στρώμα του όζοντος. Η θεωρία τους, του «πυρηνικού χειμώνα», αντικρούστηκε τα επόμενα χρόνια από άλλους ερευνητές, οι οποίοι είπαν ότι θα απαιτούνταν μαζικές εκρήξεις  υδρογονοβομβών  για  να  επηρεάσουν  το  κλίμα  του  πλανήτη.  Κανείς δεν μίλησε ανοιχτά για τις πυρηνικές δοκιμές στο διάστημα κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου , ούτε για την στρατοσφαιρική θέρμανση που προκαλούσαν οι πτήσεις των μαχητικών αεροπλάνων. Ωστόσο, η κατοπινή διαπίστωση της επίδρασης στο κλίμα από τις καύσεις και μόνον των πετρελαιοπηγών του Κουβέιτ (κατά τον πρώτο πόλεμο στο Ιράκ) ξαναθύμισε σε πολλούς τις προειδοποιήσεις για πυρηνικό χειμώνα. Ζούμε τελικά την εκδίκηση του πληγωμένου πλανήτη μισόν αιώνα μετά; 

(συνεχίζεται ....) 

Πηγές :  Brandon Lee Drake-The Influence of Climatic Change on the Late Bronze Age Collapse and the Greek Dark Ages

David Kaniewski -«The Sea Peoples, from Cuneiform Tablets to Carbon Dating»

«Η ιστορία μιας Πεταλούδας» - Θεόδωρος Ν. Κολυδάς