Μιχάλης Λιαρούτσος: Μια ζωή χωρίς φεγγάρι...

Φωτ. αρχείο "Οφιούσας" 

"Πώς να τα περνώ; Κάθομαι μοναχός και κοιτάζω ολημερίς τη θάλασσα. Είναι όμορφη. Κοιτάζω τον κόλπο του Άι-Νικόλα, που απλώνεται μπροστά μου, το μισογκρεμισμένο μόλο του παλιού λιμανιού, τις δέστρες που κάποτε δένανε τις πρυμάτσες τους τα καΐκια, ύστερα τις αρχαίες κολώνες και το λαγκάδι που κατηφορίζει ως τον Άγιο Ελισαίο, με τα βράχια του και τα γκρεμνά του, τέλος πέρα μακριά το εκκλησάκι της Παναγιάς της Καστριώτισσας και το ακρωτήρι του[...] Στέκομαι κι αγναντεύω μακριά στον ορίζοντα τα δύο αντικρινά μας νησιά. Άσχημο πράγμα η μοναξιά! Αλλά τι να γίνει; Όταν η τύχη τα φέρνει ζαβά πρέπει να υπομένεις. Τουλάχιστο η θάλασσα ποτέ δε σε προδίνει".                                ("Οι συμμαθητές", από το βιβλίο του Μιχάλη Λιαρούτσου "Δρόμοι Παλιοί").

Σε ηλικία 94 ετών, «έφυγε» από τη ζωή την περασμένη Κυριακή, ο συμπατριώτης μας συγγραφέας και αντιστασιακός Μιχάλης Λιαρούτσος.  Ένας ξεχωριστός άνθρωπος, σεμνός, ευγενής και πρόσχαρος, αγαπητός σ΄ όλους μας, ανεξάρτητα από πολιτική και κομματική τοποθέτηση.

Γεννημένος στην Τήνο το 1921, σπούδασε νομικά στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, όπου σύντομα αναδείχθηκε σε γραμματέα της για της ανατολικές συνοικίες της Αθήνας, ενώ στη συνέχεια διατέλεσε γραμματέας Αιγαίου. Τον Ιούλιο του 1946 μπήκε στην παρανομία και το 1947 εντάχθηκε στο ΔΣΕ Λέσβου, βγαίνοντας αντάρτης στο βουνά της Μυτιλήνης, όπου και τραυματίστηκε βαρύτατα. Κρατήθηκε στη ζωή χάρη στην τεράστια φροντίδα της Ελευθερίας, της μετέπειτα αγαπημένης του συντρόφισσας. Συνελήφθη το 1950, καταδικάστηκε σε θάνατο το 1951, ποινή που αργότερα μετατράπηκε σε ισόβια και μετά σε 15 χρόνια. Αποφυλακίστηκε για λόγους υγείας το 1956 και εργάστηκε ως ιδιωτικός υπάλληλος. Μέλος του ΚΚΕ μετά την μεταπολίτευση, υποψήφιος βουλευτής Κυκλάδων στις εκλογές του 1977 και 1981, ενώ από το 1978 ως το 1982 διατέλεσε δημοτικός σύμβουλος Καισαριανής.    

«Έρχομαι από τον Κάτω Κόσμο. Την τελευταία στιγμή ο χάρος με λυπήθηκε», γράφει ο Μιχάλης Λιαρούτσος το 1986 στο πρώτο του βιβλίο, «Το ΄48 χωρίς φεγγάρι» που τιμήθηκε από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών.

Με την επί μισό αιώνα σύντροφό του, Ελευθερία
Φωτ. αρχείο "Οφιούσας"

«Από το 1941, στις πλαγιές του Υμηττού, ως τα 1957 στα μπουντρούμια των φυλακών, τα καλύτερα χρόνια του Μ. Λιαρούτσου έμειναν στη σκοτεινή πλευρά της σελήνης, μακριά από το φως της Ιστορίας», σημειώνει στο εξαιρετικό του κείμενο παρουσίαση, ο Νίκος Δελλατόλας, στην εφημ. «Οφιούσα» το Μάη του 1998 και συνεχίζει: « Αναπλάθοντας τις μαρτυρικές του μνήμες με στοιχεία μυθοπλαστικά, ο Μ. Λιαρούτσος καταγράφει από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80 τα πέτρινα των Δεκεμβριανών  και του εμφυλίου, με τρόπο «αριστοτεχνικό και συναρπαστικό», κατά την κριτική της Νέας Εστίας (Νοεμ. 97). Μέσα στα βιβλία του ξετυλίγει μαζί με το μύθο το κουβάρι των γεγονότων μιας εποχής σκοτεινής για μια περήφανη γενιά ανθρώπων που αντίκρισαν με θάρρος το σιδερόφραχτο κατακτητή αλλά υπέκυψαν στη βαρβαρότητα του Έλληνα βασανιστή.  Αυτή τη σκοτεινή εποχή προσπαθεί να φωτίσει  ρίχνοντας  λίγο φως από τις γρίλιες της Ιστορίας ένας τηνιακός λογοτέχνης. «Τρέχει γοργά ο θάνατος, γεννιούνται, μεγαλώνουν πεθαίνουν οι ανθρωποι», γράφει ο Μ. Λιαρούτσος («Δρόμοι παλιοί»). «Στη  γη, το μόνο που μένει από αυτούς είναι οι πράξεις τους, η ανάμνησή τους. Το αγαθό, το κακό ή το ασήμαντο πέρασμά τους από αυτήν […] Εγώ δεν είμαι του κόσμου τούτου. Έρχομαι από άλλους καιρούς και σε αυτούς θέλω να μείνω πιστός…»