"Ζωή σε θαλασσοσταλίες": Συνέντευξη με την συγγραφέα

Με την ευκαιρία της παρουσίασης την Τετάρτη 6 Αυγούστου του νέου μυθιστορήματος  «Ζωή σε Θαλασσοσταλιές» στον Πύργο της Τήνου μιλήσαμε με τη συγγραφέα Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη. Πυργιανή η ίδια από το μέρος του συντρόφου της, επισκέπτεται το νησί εδώ και είκοσι χρόνια για διακοπές. Αγαπημένο χωριό ο Πύργος, ήταν η πηγή έμπνευσης της στο πρώτο της μυθιστόρημα. Ανάμεσα στα αληθινά και τα μυθικά πρόσωπα ο αναγνώστης ταξιδεύει μαζί του στις ευωδιές της ρίγανης και της κάπαρης, στα μνημεία της Τέχνης και της Ιστορίας, τα ήθη και τα έθιμα του νησιού. Και το όνειρο της, από την αρχή της συγγραφής να παρουσιαστεί το βιβλίο στη πλατεία του Πύργου, όπως και θα γίνει.

Ξ: Πείτε μας λίγα λόγια για τη ζωή και τα βιβλία σας

 Μ.Π: Γεννήθηκα  στην Αθήνα το 1963 και μεγάλωσα στην Κατερίνη. Σε μια ταραγμένη πολιτική εποχή. Από μικρή ήμουν  μέσα στα βιβλία. Είχα τη τύχη να γνωρίσω από τα παιδικά μου χρόνια τον Ποιητή, πρέσβη της Ουνέσκο και μετέπειτα Δάσκαλο μου Γιάννη Κουτσοχέρα. Μέσα σε ένα μεγάλο δωμάτιο-βιβλιοθήκη  διάβαζα τα ποιήματα του και τα μάθαινα απ’ έξω. Ανέπνεα  το άρωμα των βιβλίων τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα και έτσι δεν ήταν καθόλου δύσκολο να ακολουθήσω το μονοπάτι του Λόγου και της Τέχνης. Γνώρισα σημαντικά πρόσωπα στο σπίτι του. Συζητούσα μαζί τους και κέρδισα πολλά πράγματα, εφόδια γι αργότερα.Έτσι μπήκε το πάθος για τη λογοτεχνία στις φλέβες μου κι από τότε δεν ξαναβγήκε. Μαζί με τη λογοτεχνία και τη Ποίηση ήρθε και η πολιτική αφού ο ίδιος ήταν θύμα της δικτατορίας χάνοντας το ένα του μάτι στα γεγονότα της Νομικής το 1973 υπερασπίζοντας μια φοιτήτρια που τη τραβολογούσε ένας αστυνομικός από τα μαλλιά. Εγώ η ίδια, ζώντας στα Εξάρχεια, είδα τα γεγονότα του Πολυτεχνείου από πολύ κοντά. Ας ήμουν 11 χρονών μοναχά. Οι μνήμες μένουν έντονες στα μάτια ενός παιδιού.  Έτσι η λογοτεχνία και η πολιτική συμβάδισαν και πορεύονται μαζί μέχρι και σήμερα. Το 1987 εξέδωσα ιδιωτικά το πρώτο μου ποιητικό βιβλίο «Χωρίς Ταυτότητα» με τη παρακίνηση  του Δασκάλου μου με μια επιστολή από το Παρίσι όπου ήταν Πρέσβης. Ακολούθησαν τα «Ιριδίσματα» και η «Ηώ» από τις εκδόσεις Γκοβόστη». Συγχρόνως αρθρογραφούσα στο πολιτιστικό περιοδικό του ΟΤΕ «Πολιτιστική Έκφραση»μέχρι το 2002 που εγκατασταθήκαμε στη Κατερίνη. Εκεί εκδόθηκε η τέταρτη ποιητική μου συλλογή «Από τον Όλυμπο στου Αιγαίου τα κύματα» από τις εκδόσεις Όλυμπος Εκδοτική και ακολούθησε «ο καθρέφτης ψυχής» από τις εκδόσεις Άνεμος. Φυσικά όλα αυτά με τις υποχρεώσεις της εργαζόμενης, μητέρας, συζύγου, νοικοκυράς και εθελόντριας. Καθόλου εύκολα. Σήμερα γράφω για τον «Αντίλογο της Πιερίας» μιας εβδομαδιαίας εφημερίδας που έχει ανεβάσει τον ειδησεογραφικό πήχη χάρη των αξιόλογων συνεργατών της. Επίσης γράφω   και στην ενημερωτική ιστοσελίδαe-pieria, ενώ είμαι και ενεργό μέλος της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης του Νομού Πιερίας.

Ξ: Πώς ήρθε η πρώτη σπίθα για το μυθιστόρημα;

Μ.Π: Το νησί το γνώρισα και το αγάπησα εξαιτίας του συντρόφου μου. Δεν το ήξερα, το θεωρούσα κι εγώ θρησκευτικό νησί και όπως όλοι οι νέοι άνθρωποι απέφευγα να έρθω. Όταν όμως ήρθα και γύρισα τα χωριά της ενδοχώρας μαγεύτηκα. Τα άσπρα μικρά χωριουδάκια ως μαργαριτάρια που κρέμονταν στους ξερούς βράχους με συνάρπασαν. Είχα μέσα μου τους στίχους του Ελύτη και δεν άργησα να το ερωτευτώ. Ο Πύργος φυσικά ήταν το αποκορύφωμα. Όλη η Τέχνη θαρρείς ήταν συγκεντρωμένη στα σοκάκια του χωριού. Άρχισε να «δουλεύεται» λοιπόν το σκαρίφημα του βιβλίου από τότε. Ιστορίες, εικόνες, καθημερινή ζωή φώλιαζαν όλα μέσα μου. Με πείραζε το γεγονός ότι όλη η Ελλάδα έρχεται  στο νησί για χάρη της Μεγαλόχαρης και το υπόλοιπο νησί το γύριζαν γρήγορα για να γεμίσουν το εκδρομικό τους πακέτο. Με εξόργιζε ακόμη που οι Τηνιακοί και όχι, μόνο πουλούσαν ολόκληρα χωριά ή σπίτια σε Γερμανούς, Βέλγους, Γάλλους και Ιταλούς για να πάρουν ένα σπίτι στην Αθήνα. Αυτό σήμαινε και εξακολουθεί να σημαίνει  ότι δεν γνωρίζουμε την ιστορία και την αξία του τόπου που μεγαλώσαμε. Σαν να σβήνουμε με μια γόμα όλες τις εμπειρίες που ζήσαμε. Φυσικά σ’ αυτό βοήθησε και το κράτος μη δίνοντας τις απαραίτητες παροχές στο νησί. Δηλαδή υγεία, Παιδεία και φυσικά δουλειές. Γιατί δεν μπορούν όλοι να γίνουν καπετάνιοι ούτε μαρμαράδες. Η γη είναι λιγοστή και η παραγωγή πολύ μικρή για να υπάρχει επάρκεια. Έτσι η άνετη πλασματική ζωή που υποσχέθηκαν οι κρατούντες τους έδιωξαν από το νησί αναζητώντας μια καλύτερη τύχη. Ήθελα λοιπόν με αυτό το βιβλίο να προβάλλω και να βάλω το μικρό μου λιθαράκι στην Ανάπτυξη και την επιστροφή στη ρίζα τους. Να γνωρίζω σε όλους όσους επισκέπτονται το νησί τη κουλτούρα του. Χαρά μου είναι να πηγαίνουν οι νέοι άνθρωποι και να γνωρίσουν τα κρυφά μονοπάτια της. Αυτά που αγάπησα κι εγώ».

Ξ: Πείτε μας λίγα λόγια για την υπόθεση του μυθιστορήματος.

Μ.Π.:Το βιβλίο αφορά τη ζωή δύο γυναικών, μητέρας και κόρης, η καθεμιά με διαφορετική διαδρομή και διαφορετική μοίρα που την όρισαν οι άλλοι. Μεγάλωσαν ανάμεσα στα πρέπει και τα μη, ενώ η μικρή κοινωνία του χωριού τους μέτραγε τα όρια της αντοχής τους. Το εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής τάραξε τη ζωή της Μαρουσώ και της άλλαξε τον προσανατολισμό της. Οι πολιτικές ανακατατάξεις και τα χρόνια της χούντας επηρέασαν τη ζωή τους. Η Μαρουσώ, θύμα από μικρή, όπως και η μάνα της η Μαριγώ. Τέσσερα θανατικά στην οικογένεια και ένα μυστήριο ναυάγιο. Η απώλεια μνήμης του αγαπημένου προσώπου τις ανάγκασε να ζήσουν μόνες για είκοσι τέσσερα χρόνια. Η Μαρουσώ άλλαξε πορεία στη ζωή της, με τη βοήθεια δυο πολύτιμων γι' αυτήν ανθρώπων, του Φίλιππου και της Αρετούσας. Μαζί τους γνώρισαν όμορφα πράγματα, επιτέλους χαμογέλασαν. Μέχρι που στο γάμο της Μαρουσώ θα συμβεί κάτι απρόσμενο που επηρεάζει και αλλάζει τη ζωή τους… Το βιβλίο περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία, ιστορικά στοιχεία, πραγματικά γεγονότα και πολιτικές καταστάσεις, αλλά ταυτόχρονα και έντονα ερωτικά στοιχεία. «Δεν είναι δύσκολο να συνυπάρχουν… Δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η πολιτική πορεία της χώρας μου, ιδιαίτερα τα χρόνια της χούντας μέσα από το βιβλίο. Εγώ, η ίδια, ήμουν ένα παιδί-θύμα της χούντας. Όλα όσα συνέβησαν δεν θα μπορούσαν να μ’ αφήσουν ασυγκίνητη. Πρόκειται για γεγονότα που πρέπει να μεταφέρονται μέσα από τον λόγο στην επόμενη γενιά. Έχουμε καθήκον να γνωρίζουμε στους νεότερους ότι αυτά που απολαμβάνουν σήμερα έγιναν μετά από αγώνες. Όσο για τα έντονα ερωτικά στοιχεία που ζούμε μέσα από τις σελίδες του, είναι διάχυτα στο νησί. Δεν θα μπορούσαν να λείπουν.

Ξ: Εκτός από συγγραφέας, μητέρα, τώρα συνταξιούχος, είστε και εθελόντρια. Για μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή τη πλευρά σας?

Μ.Π.: Ναι, μετά από 27 χρόνια έφυγα κι εγώ με σύνταξη, μάλλον με τα προγράμματα της εθελουσίας που έδωσε ο ΟΤΕ. Έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία και τώρα έχω περισσότερο χρόνο να ασχοληθώ μ’ αυτά που αγαπώ. Δηλαδή τη γραφή και τον Εθελοντισμό. Είμαι ενεργό μέλος της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης Ν.Πιερίας εδώ και τέσσερα χρόνια. Η πιο γνωστή της δράση είναι το «Κίνημα της Πατάτας» όπως έγινε γνωστή. Δεν είναι ξέχωρο κίνημα. Είναι μια από τις 22 δράσεις που είχε μεγάλη ανταπόκριση στη Πιερική Κοινωνία και όχι μόνο. Για μένα είναι το μεγάλο Σχολειό. Έμαθα πολλά και κάθε μέρα μαθαίνω περισσότερα. Η πρώτη δράση ήταν «Χαρίζω μια μέρα από το καλοκαίρι μου στο δάσος» που έγινε μετά από τις πυρκαγιές της Πελοπονήσου. Φυλούμε με βάρδιες τον Όλυμπο και τα Πιέρια για να μη καούν. Τώρα που είναι καλοκαίρι είναι ίσως η αφορμή για ένα ξεκίνημα σε όλες τις πρωτοβουλίες πολιτών, σ’ όλη τη χώρα, να προλάβουν να σώσουν ότι μας απέμεινε. Μη ξεχνάτε ότι φέτος είναι πιο δύσκολο το πρόβλημα γιατί καιροφυλακτούν να πουλήσουν τα πάντα. Δημιουργήσαμε Κοινωνικό Παντοπωλείο, Ιατρείο και Φαρμακείο για τις άπορες οικογένειες του νομού μας με τη βοήθεια των πολιτών και των Γιατρών του Κόσμου.  Η αλληλεγγύη, η συμμετοχή στα κοινά, οι συζητήσεις και οι δράσεις είναι αυτά που μας ενώνουν. Για να ενημερωθείτε καλύτερα όμως μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας, Ο τόπος μου. Και για να σας προλάβω, δεν διανοούμαι ο δημιουργός να είναι μακριά από τη πολιτική. Δεν γίνεται να βρίσκεται σε μια γυάλα και να γράφει για έρωτες και ηλιοβασιλέματα…..Αν δεν παίρνει ερεθίσματα μέσα από τη κοινωνία πώς θα μπορέσει να εμπνευστεί? Άλλωστε μέσα στο μυθιστόρημα υπάρχουν έντονες αναφορές για τη πολιτική.

Ξ: Δημιουργήθηκε θέμα τον περασμένο χειμώνα για την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου που «καίει» τους λογοτέχνες. Πείτε μας γι’ αυτό.

Μ.Π: Όσον αφορά την ενιαία τιμή του βιβλίου, ναι, είναι  ένα μέτρο το οποίο θα αφανίσει έναν ολόκληρο κόσμο. Το Υπουργείο Πολιτισμού ακούγοντας τις επιταγές της Τρόικας μας φέρνει τον Μεσαίωνα και τον σκοταδισμό….Θα χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, θα κλείσουν τυπογραφεία, βιβλιοπωλεία, εκδόσεις με ιστορικά βιβλία, ποίηση και βιβλία με εξειδικευμένο περιεχόμενο. Ακόμη οι μελέτες και οι έρευνες θα μπουν στο περιθώριο». Το αναγνωστικό κοινό δεν θα έχει επιλογές ανάγνωσης αλλά θα καθοδηγείται από τις μεγάλες αλυσίδες που θέλουν να χειραγωγήσουν τη σκέψη.  Ήρθε η ώρα να αντιδράσουν οι συγγραφείς και ευτυχώς σε μεγάλο βαθμό αντέδρασαν. Δυστυχώς όμως το μέτρο πέρασε. Πρέπει για μένα να επαγρυπνούμε. Τη μοίρα μας την ορίζουμε εμείς οι ίδιοι. Αρκετά χρόνια ρίχναμε τις ευθύνες στους άλλους. Ας πάρουμε επιτέλους τη ζωή στα χέρια μας… Πρέπει να ανοίξουμε άλλους δρόμους ώστε να αναδείξουν οι δημιουργοί το έργο τους.

Ξ: Πώς βλέπετε το μέλλον του Πύργου;

Μ.Π.: Θα ήθελα ο κόσμος να είναι πιο ενεργός από ότι είναι σήμερα. Ιδιαίτερα τα νέα παιδιά που έχουν σκοπό να μείνουν στο τόπο τους. Να μην είναι αμέτοχοι μα να συναποφασίζουν με το τοπικό συμβούλιο για τα προβλήματα του τόπου. Να γίνονται λαικές συνελεύσεις και να δίνει λόγο το τοπικό συμβούλιο στους συμπολίτες τι αποφασίζεται κάθε μήνα στο δημοτικό συμβούλιο. Κανείς δεν είναι παντογνώστης. Ο καθένας μπορεί να βάλει το μικρό λιθαράκι του. Να αφήσει το σημάδι του.  Με πείραξε που βρήκα τη παραλία της Σταφίδας αφημένη. Θα μπορούσαν όλο τον χειμώνα να κάνουν τρία-τέσσερα παγκάκια ή πέντε ομπρέλες για τη Σταφίδα. Εδώ και είκοσι χρόνια, τότε που υπήρχαν πολλά χρήματα θα μπορούσαν να κάνουν θαύματα στον Πάνορμο. Εφόσον ο Πάνορμος είναι προορισμός για οικογένειες θα μπορούσαν να κάνουν τον περιφερειακό για να μη κυκλοφορούν αυτοκίνητα στο λιμάνι, και να βάλουν κάγκελα στη θάλασσα για αποφυγή ατυχημάτων. Ελπίζω ότι αν γίνει ένας σωστός σχεδιασμός από τον χειμώνα, το καλοκαίρι θα βλέπουμε κάτι καλύτερο… Μη περιμένουμε πια από το κράτος.

Ξ: Για να κλείσουμε τη κουβέντα μας, τι σχέδια έχετε στο μέλλον σχετικά με τη συγγραφή;

Μ.Π.: Η «Ζωή σε θαλασσοσταλιές» μπορεί να είναι το πρώτο μου  μυθιστόρημα  που κυκλοφορεί αλλά πιθανόν δεν θα είναι το τελευταίο. «Στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή μου υπάρχουν αρχινημένα αποσπάσματα ενός μυθιστορήματος. Τα ‘δουλεύω’, αλλά δεν είμαι ακόμη έτοιμη να τα εκδώσω. Βλέπετε, δεν μας αφήνουν τα γεγονότα για να μείνουμε και λίγο στο  σπίτι… Ραντεβού λοιπόν στον Πλάτανο του Πύργου για να πούμε περισσότερα και να περάσουμε όμορφα!.