Το φαινόμενο της αθεΐας σήμερα

Του Γιώργου Δημόπουλου

 «Πού είναι ο Θεός; Θα σας το πω εγώ! Τον σκοτώσαμε, εσείς και εγώ! Εμείς όλοι είμαστε οι  φονιάδες του! Δεν νοιώθετε να μας αγγίζει η ανάσα τού κενού; Δεν έγιναν όλα πιο παγερά, δεν φτάνει ακατάπαυστα η νύχτα, όλο και περισσότερη νύχτα; Δεν ακούμε τίποτα λοιπόν ακόμα από το θόρυβο που κάνουν οι νεκροθάφτες θάβοντας τον Θεό; Δεν οσφραινόμαστε τίποτε ακόμα από την θεϊκιά αποσύνθεση, και οι Θεοί σαπίζουν. Ο Θεός είναι νεκρός! Ο Θεός θα μείνει νεκρός!» (Νίτσε)

«Μ’ ακούς κουφέ Θεέ;» (Sartre).

  Φαίνεται ότι τα χρόνια της αντιμετώπισης της αθεΐας, ως υπόθεσης γελοίας, που δεν αξίζει καν τον κόπο να ασχοληθεί σοβαρά κανείς, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Σήμερα ο  άπιστος εμφανίζεται σοβαρός, αυθεντικά έντιμος, με στιβαρές απόψεις, και οι θέσεις του αποτελούν το λιγότερο αφορμή επαφής, αλλά και ευκαιρία αυτοκριτικής μέχρι και αυτοσαρκασμού.  Για τον σημερινό άθεο το πρόβλημα του Θεού έρχεται και ξανάρχεται καθημερινά, με ένταση, τόσο επίμονα που δεν συγκρίνεται με την αποζήτηση του θεωρούμενου πιστού. Άραγε πόσο άθεοι είναι οι άθεοι και πόσο πιστοί είναι οι πιστοί; Μήπως  η πίστη που αρνούνται οι άπιστοι είναι αυτή που διεστραμμένα πλασάρεται  από εκμεταλλευτές της Θρησκείας;     

   Είναι ευδιάκριτο πλέον πως ο αθεϊσμός, παρά το γεγονός ότι εμφανίζεται ασπόνδυλος, στην καθημερινότητα είναι πρακτικός, χρησιμοθηρικός και ρεαλιστικός. Η σκέψη του σημερινού ανθρώπου περιστρέφεται γύρω από θέματα πολιτικής φύσεως, και η μόνη έγνοια του μοιάζει να είναι το  οικονομικό   πρόβλημα.  Η θρησκευτική πίστη δεν λέει πλέον τίποτα στον σημερινό άνθρωπο. Απρόσμενα ο αθεϊσμός πέρασε στις μάζες, ξαλαφρωμένος από κάθε διανοητικό βάρος,  σε σημείο που να ξενίζει τους φιλοσόφους αθέους, οι οποίοι δεν πιστεύουν στα μάτια τους.  Διεκδικεί, αν δεν οικειοποιείται, την ταύτιση με την ιστορική κατάσταση,  και προτείνει λύσεις σε ανακύπτοντα σύγχρονα πάσης φύσεως  προβλήματα. 

  Αναμφισβήτητα η αθεΐα έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην σκηνή της σύγχρονης Δυτικής κοινωνίας. Πίστη και Εκκλησία βρίσκονται στο περιθώριο, σε θέση άμυνας. Αν και στην εποχή μας η αθεΐα θα έπρεπε να είναι το φλέγον θέμα   της ιστορικής Εκκλησίας, η συμμετοχή της στην διαμόρφωση των σύγχρονων κοινωνικών δεδομένων έχει όλες τις αποχρώσεις του ανύπαρκτου.   

  Η αθεΐα έχει μπει πλέον  και εντός των τειχών και πουλιέται παγκόσμια,  ως πνευματικότητα. Συνηθισμένοι κληρικοί, υπεύθυνοι για τελετές, άπληστοι έμποροι μαγικών ρήσεων,  ματαιόδοξοι κενοί ρήτορες, ύπουλοι ρασοφόροι, ιερείς, επίσκοποι    παιδεραστές, χωρίς την δύναμη να αναγνωριστούν δημόσια στην ομοφυλοφιλία τους, σε αγαστή συνεργασία με την Εξουσία, την οικονομική εκμετάλλευση, σε αναζήτηση ηλίθιων προβάτων  προς ένταξη στην αγέλη τους·έμποροι ψυχών, αργυραμοιβοί συνειδήσεων.

  Για τον Ελλαδικό χώρο μπορούμε να υποστηρίξουμε σθεναρά την υπόθεση ότι πιο διαδεδομένη στην κοινωνία μας σήμερα είναι η ειδωλολατρία  και πως στάση απόλυτα άθεη δεν υφίσταται τουλάχιστον στην καθαρή μορφή της.  Εκείνο που προκαλεί όμως επί πλέον δέος και φόβο είναι ότι αυτή η μορφή ειδωλολατρίας συνταιριάζεται άψογα  με την μαγεία κάθε μορφής, μαύρη και λευκή, στο σταυροδρόμι των οποίων συναντιούνται τσαρλατάνοι μάγοι και καφετζούδες,  ονειροκρίτες και αστρολόγοι, παπάδες-γεροντάδες  ξορκιστές και αποκρυφιστές, και όλο το κακό συναπάντημα. 

 Οι θέσεις του αθεϊσμού, με την μορφή της ειδωλολατρικής μαγείας, γίνονται πιο ξεκάθαρες  και μέσα στην Εκκλησία.  Στον σημερινό θεωρούμενο πιστό φαίνεται πως έχει γίνει πραγματικότητα, εκ της συμπεριφοράς των κληρικών, το άδειασμα του ουρανού. Αυτοί που  λένε ότι Τον πιστεύουν, ότι έχουν τεθεί εκ πεποιθήσεως στην υπηρεσία Του, αυτοί πρώτοι έμπρακτα τον αμφισβητούν και τον σαρκάζουν, με τα έκτυπα της αθεΐας τους να αγκαλιάζουν όλη την εκκλησιαστική ζωή.  

  Εμπορευματοποίησαν τα μυστήρια, ακόμη και τον θάνατο, τον πόνο, πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες, λαδάκια, αγίασμα, άγιο χώμα, ακοίμητο κερί, διαβάθμισαν τον αγιασμό σε μικρό και μεγάλο,  κατάφεραν να μας πείσουν ότι η Εκκλησία αναγνωρίζει το μάτι, με την αντίστοιχη εκκλησιαστική ευχή  ξεματιάσματος, ευλογούν φανουρόπιτες, δίνουν συνωμοτικά κομμάτι από το ακοίμητο! κερί, φυτίλι από το καντήλι της Παναγίας ή άλλου Αγίου για να γεννήσει ή να αποκτήσει παιδί στείρα γυναίκα,  μοιράζουν κομμάτια από την παντόφλα ή το ράσο του αγίου τάδε, τοποθετούν ρούχα κάτω  από τη Αγία Τράπεζα προς αγιασμό, θεραπεία και «δέσιμο» συζύγων, προβάλλουν το Άγιο Φως ή την αυθεντία του τάδε γέροντα ο οποίος γνωμοδοτεί επί παντός επιστητού….Κατάντησαν  τον  χριστιανισμό μια θρησκεία του  νόμου και της τιμωρίας γεμάτη απαγορεύσεις και ταμπού, χώρο σκουντουφλιάς, μιζέριας και φόβου. 

   Ο επίσκοπος μετεξελίχθηκε σε δεσπότη, αργά, μεθοδικά και σταθερά. Οικειοποιήθηκε όλα τα αυτοκρατορικά ενδύματα, με τα χρόνια μάλιστα θεωρείται από όλους ότι του ανήκουν, μετακόμισε από το ταπεινό μοναστηριακό κελάκι σε μέγαρα, κατάργησε το επισκοπικό στασίδι, το σύνθρονο, πίσω από την Αγία Τράπεζα και καταπάτησε τον αυτοκρατορικό θρόνο στον σολέα, καρπώθηκε τον αυτοκρατορικό  τίτλο του Δεσπότη και σφετερίστηκε τελετουργικά κάθε σχετική αναφορά- εις πολλά έτη Δέσποτα, ευλόγησαν Δέσποτα, πολυχρόνιον κλπ- δίκην άπληστου  Αγαρηνού  κατακτητή. Ιδιαίτερα δε στις μέρες μας έχει αποχαλινωθεί, έχει αποδυθεί σε μια μανιώδη φρενίτιδα αναζήτησης επί πλέον κοσμικής εξουσίας, αίγλης και οικονομικής δύναμης. Μπέστε σε μια ιστοσελίδα μητροπόλεως. Αμέτρητες φωτογραφίες των δεσποτάδων, ρετουσαρισμένες, με ένδυση αυτοκρατόρων, τύφλα να χουν οι οίκοι μόδας. Είναι ευδιάκριτο πως   ανύσταχτη έγνοια τους είναι το τι θα φορέσουν τι χρώμα  ταιριάζει με την μίτρα, ποιο με τον μανδύα,  λες και πρόκειται για σελίδα προορισμένη για ανόητες σταρλέτες. Γυναίκα δεν πρέπει να έχει νοιαστεί τόσο αρρωστημένα για το ντύσιμό της.  Έπαρση, επίδειξη,  ματαιοδοξία, κενοδοξία, παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις, μανιακές προβολές, αυτοί οι άνθρωποι δεν «μυρίζουν στάνη» αλλά μεθυστικά αρώματα και χρώματα,  ξοδεύουν δε  χιλιάδες ευρώ για κάθε ένδυση, παλάτια, μέγαρα, πολυτελή αυτοκίνητα, οδηγοί, μια απανθρωπιά, ψέματα, και αίσθηση του αλάθητου. Ποιος Πάπας, εδώ να δει κανείς συγκέντρωση εξουσίας από τους παντογνώστες παπίσκους ορθόδοξους δεσποτάδες, και σε ορισμένες περιπτώσεις τα παραπάνω συγκερασμένα με  ακόρεστο οίστρο ακολασίας. Αυτοί που ισχυρίζονται ότι Τον πιστεύουν αυτοί και πιο  πολύ  Τον σαρκάζουν. Σπάνια ομολογείται αυτό δημόσια φανερά, αλλά     μετακυλούν το ήθος της εμπράγματης αθεΐας τους προς τα κάτω, ασπόνδυλα αλλά καθοριστικά.     Η ιστορική Εκκλησία έγινε ξεδιάντροπα εξάρτημα της πολιτικής μηχανής,  ή αλλιώς ο Κλήρος για ένα πιάτο φακή πούλησε την ψυχή του στην διαβολή, την ανελευθερία,  πιο απλά στον διάβολο

  «Στάχτη στα μάτια» για την μούγκα στην  στρούγκα και προπέτασμα καπνού για όσα άλαλα πρόβατα εξακολουθούν να κινούνται εντός της στάνης, το πλασάρισμα και η διαφήμιση  του ελεήμονα της μεγαλοσύνης τους, έτσι για να συμμορφώνονται με το Ευαγγελικό να μην ξέρει η δεξιά σας τι κάνει η αριστερά σας!   Κάνουν βούκινο μια ελεημοσύνη αυγών και κοτόπουλων, μακαρονιών και γάλακτος, ψωμιού και φρυγανιάς, τα οποία πλασάρονται ως κολόνια που  θα καλύψει την βρώμα και την μπόχα της τρυφηλής κοσμικής, και σε όχι σπάνιες περιπτώσεις, της ακόλαστης  ζωής τους. 

  Ο άνθρωπος βασικά είναι «επιθυμία θεότητος». Κύριο πρόβλημά του παραμένει πάντα η λύτρωση, κάτι που έλλειψε κραυγαλέα από τον θεολογικό στοχασμό και την πνευματική ζωή της Εκκλησίας στα νεότερα χρόνια.  Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ένα απλό παράδειγμα:  Υπάρχει στην Θεολογία της Βυζαντινής Αγιογραφίας ένας αρχέλογος του όμορφου  ταιριάσματος του ανθρώπου, όπως υπάρχει στην ψυχή ένας λόγος λαμπρότερος από τον λόγο της ωραιότητας, κάτι που κατακλεισμένοι  από την Ειδωλολατρική Μαγεία  εμποδιζόμαστε να το ξεχωρίσουμε.  Ντύσαμε τις Εικόνες με χρυσά ή αργυρά «πουκάμισα» αφήνοντας να φαίνεται μόνο το πρόσωπο. Με την πάροδο του χρόνου εξαφανίσαμε και το πρόσωπο, και σιγά-σιγά, προσκυνάμε εικόνες, πλήρως καλυμμένες από χρυσό, διαμάντια και κάθε είδους πολύτιμες πέτρες. Και όταν λέει η  Εκκλησία ότι η Εικόνα παραπέμπει στο πρωτότυπο; Ποια εικόνα; Για να  καταλάβουμε καλύτερα αυτή την αλλοίωση ας φανταστούμε φωτογραφία του πιο αγαπημένου μας προσώπου καλυμμένη κάπως  παρόμοια. Τι να δούμε εμείς και τι να γνωρίσει ο άλλος. Απέναντι στην εικόνα ο πιστός ένοιωθε και νοιώθει το εντός του. Η ψυχή βρίσκει τον εαυτό της και συνέρχεται, εγκαταλείπει ό,τι δεν είναι δικό της και φωτίζεται. Η εικόνα ως θαυματουργικό αντικείμενο ξένο προς την δική μας συνέργεια και εσωτερικότητα σκοτίζει την ψυχή και την οδηγεί  κατ’ ευθείαν στην δεισιδαιμονία, την ειδωλολατρία και την μαγεία. 

  Φρονώ πως ακόμη και η πιο  ακραία έκφραση της αθεΐας, στην πιο καθαρή μορφή της,  που δείχνει το απόλυτα σκληρό πρόσωπό της, πιθανόν την πιο αδυσώπητη, με όλα τα χαρακτηριστικά του εωσφορισμού, που εκδηλώνεται ως τυφλό μένος έναντι  του Θεού,  και ό,τι Τον θυμίζει, δεν θα  μπορούσε να εκδηλωθεί αν δεν συνέτρεχε κάτι το θεϊκό μέσα στην ψυχή του εκφραστή αυτής της άποψης ανθρώπου. Μόνο σε πλάσματα θεϊκά, σε «εικόνες του Θεού» προσφέρεται η δυνατότητα τέτοιας εξανάστασης. Βασικά ο άνθρωπος είναι «επιθυμία θεότητος». Αποκλειστικό μέλημά του ανέκαθεν ήταν η λύτρωση.  Ο Ντοστογιέφσκι αφιέρωσε όλο το μεγαλοφυές έργο του σ’ αυτό το θέμα.  

  Υπάρχουν και σήμερα άνθρωποι, κληρικοί και λαϊκοί, που η  ζωή τους ακτινοβολεί την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, λίγοι αλλά υπάρχουν. Χωρίς να κάνουν  τίποτα ιδιαίτερο λάμπουν από την πίστη τους στον Χριστό.  Υπάρχουν πιστοί οι οποίοι χάρη στην ενανθρώπιση δεν αφήνονται έρμαια της αγωνίας του απείρου και αγνώστου. Υπάρχουν πιστοί, λίγοι αλλά υπάρχουν, που η δόξα του Θεού βαστά την άβυσσο της ψυχής τους. Υπάρχουν πιστοί που νοιώθουν το εντός τους, και στρέφονται στον εαυτό τους. Εκεί μέσα, στην ψυχή αυτών των ολίγων,   ζωντανεύει το κενό που χωρίζει το  κτιστό από το άκτιστο, όπως ακριβώς στην ανάσα ζωντανεύει ο αέρας που αναπνέουμε.