Ένα Ίδρυμα από χρυσάφι

Του Θάνου Χατζόπουλου στην εβδομαδιαία εφημερίδα της αριστεράς   "Η εποχή" της Κυριακής 27 Νοέμβρη  

Ανάμεσα στους φακέλους που παρέλαβε από τον προκάτοχό του ο νέος υπουργός Παιδείας, θα πρέπει να υπάρχει και μια τροπολογία που υπογράφεται από τους βουλευτές που εκλέγονται στις Κυκλάδες (τρεις του ΣΥΡΙΖΑ και ο Γ. Βρούτσης της ΝΔ), δύο των ΑΝΕΛ, ενός από το Ποτάμι και ενός από την Ένωση Κεντρώων. Ας σημειωθεί ότι ο ένας από τους δύο βουλευτές των ΑΝΕΛ είναι ο νεοτοποθετηθείς υφυπουργός Παιδείας Κ. Ζουράρις.
Το θέμα της τροπολογίας αυτής ίσως να θίχτηκε και στη συνάντηση του Αρχιεπισκόπου με τον Κ. Γαβρόγλου. Πρόκειται για μια τροπολογία που καταργεί άρθρα του νόμου 4301, που ψηφίστηκε το 2014, όταν υπουργός Παιδείας ήταν ο Α. Λοβέρδος. Με εκείνα τα εμβόλιμα σε άσχετο νομοσχέδιο άρθρα άλλαξε το καθεστώς λειτουργίας του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου (Π.Ι.Ι.Ε.Τ.) που διαχειρίζεται εδώ και 200 χρόνια τα έσοδα από τις προσφορές των προσκυνητών του εικονίσματος της Παναγίας.

Ενισχυμένος ο μητροπολίτης

Τις τροπολογίες είχαν καταθέσει ο τότε βουλευτής Κυκλάδων του ΠαΣοΚ, Παναγιώτης Ρήγας, και η Άννα Καραμανλή από τη ΝΔ. Αυτές κατάργησαν την αυτονομία του Π.Ι.Ι.Ε.Τ., που μέχρι τότε λειτουργούσε ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου εποπτευόμενο αποκλειστικά από το Κράτος και το ενέταξαν στην εποπτεία της Εκκλησίας. Επιπλέον, άλλαξε η διαδικασία εκλογής της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος, η οποία έως τότε γινόταν από εκλεκτορικό σώμα που συγκροτούσαν δημοτικοί σύμβουλοι του Δήμου Τήνου, της Περιφέρειας, μέλη της Αδελφότητας Τηνίων και ο μητροπολίτης Δωρόθεος. Με τις νέες διατάξεις ενισχύθηκε ο ρόλος του Μητροπολίτη, που απέκτησε δικαίωμα διπλής ψήφου ως πρόεδρος του Ιδρύματος, με αποτέλεσμα να μπορεί να ορίζει αντιπρόεδρο και γραμματέα της επιλογής του, αφού η Επιτροπή έγινε δεκαμελής, ενώ του δίνουν ρόλο και στην επιλογή των διδασκόντων στη σχολή μαρμαρογλυπτικής του Πύργου.
Οι τροπολογίες αυτές ξεσήκωσαν αντιδράσεις στην τοπική κοινωνία με αποκορύφωμα τη δημόσια αποδοκιμασία και φυγάδευση του κ. Δωρόθεου από το Ναό της Ευαγγελίστριας στις 7 Δεκεμβρίου 2014, την ημέρα που πραγματοποιήθηκαν οι αρχαιρεσίες για τη νέα Διοικούσα Επιτροπή. Στις αντιδράσεις πρωτοστατούσε ο Δήμαρχος Τήνου, και άλλες προσωπικότητες του νησιού.

Για το «παγκάρι της Ευαγγελίστριας»

Δεν ήταν η πρώτη φορά που καταργούνταν η αυτοτέλεια του Ιδρύματος, που ομολογημένα έχει αναπτύξει αξιόλογη κοινωνική δράση στο νησί, αξιοποιώντας τα έσοδά του που το 2013 ανέρχονταν στα 3,5 εκατ. ευρώ. Η αυτοτέλεια του Ιδρύματος είχε καταργηθεί και από τη δικτατορία, ενώ το 1977 επανήλθε στο Δημόσιο, αλλά με την πρόβλεψη να προεδρεύει σ’ αυτό ο εκάστοτε μητροπολίτης, παρά το γεγονός ότι η διαθήκη των κτητόρων του 1825 -με την οποία συστήθηκε το Ίδρυμα- απέκλειε τους κληρικούς από τη διοίκησή του.
Η αλλαγή στο νομικό καθεστώς επηρεάζει καθοριστικά και τη διαχείριση της περιουσίας του Π.Ι.Ι.Ε.Τ., το «παγκάρι της Ευαγγελίστριας» όπως το ονόμασε στη γνωστή συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ ο Αρχιεπίσκοπος. Το οποίο μέχρι τότε είχε τρία κλειδιά που κρατούσαν η Διοικούσα Επιτροπή, το Δημόσιο Ταμείο και η Εθνική Τράπεζα.
Και εκτός από τα κατευθείαν έσοδα από το παγκάρι, το Ίδρυμα και ο τωρινός αποκλειστικός διαχειριστής του, η Εκκλησία, έχει και άλλους πόρους. Τα τάματα των πιστών που περιέχουν χρυσό και ασήμι διατίθενται για αναχύτευση σε ιδιωτική εταιρεία η οποία τα μετατρέπει «σε πιστοποιημένες ράβδους διεθνών προδιαγραφών με σκοπό την πώλησή τους» (τα εισαγωγικά από σχετικό ΦΕΚ).
Έτσι φωτίζεται από μια άλλη πλευρά και το απόσπασμα από την ανακοίνωση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της εποχής εκείνης, που απαντώντας στις αντιδράσεις των κατοίκων και των φορέων της Τήνου ανέφερε: «(Η Σύνοδος) δεν θα επιτρέψει να καταργηθεί το μοναδικό δικαίωμα παρουσίας της Εκκλησίας στη διοίκηση του Ιερού Ιδρύματος της Τήνου, δηλ. η συμμετοχή του επιχωρίου Μητροπολίτη ως Προέδρου. Οι Ιεροί Ναοί και οι ιερές εικόνες είναι σεβάσματα της ορθοδόξου Πίστεως και όχι δημοτικές επιχειρήσεις». Με λίγο διαφορετική φρασεολογία τώρα τελευταία μάθαμε πως και τα θρησκευτικά στα σχολεία είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των εκπροσώπων του Θεού επί της γης και όποιος διαφωνεί έστω κατ’ ελάχιστον μ’ αυτό το δόγμα μαθαίνει την αποπομπή του από το υπουργείο σαββατιάτικα στην Κρήτη.

Διεκδίκηση πολιτικής λύσης

Για να κλείσουμε αυτή την ιστορική αναδρομή ας αναφέρουμε πως η Συντονιστική Επιτροπή των φορέων προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο, όμως, έκρινε το νόμο συνταγματικό. Το plan b της Επιτροπής είναι η διεκδίκηση μιας πολιτικής λύσης από τη νέα κυβέρνηση. Οι προτάσεις τους προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας (όταν συναντήθηκαν τον Ιούνιο 2015 με τον Αριστείδη Μπαλτά και τον Νοέμβριο 2015 με τον Νίκο Φίλη) ήταν να επανέλθει το προηγούμενο καθεστώς λειτουργίας του Π.Ι.Ι.Ε.Τ., να αποκλειστεί η συμμετοχή του Μητροπολίτη τόσο από την επιτροπή που παρέχει σύμφωνη γνώμη για το διορισμό του προσωπικού στη Σχολή του Πύργου, όσο και από την εκλογή αντιπροέδρου και του γενικού γραμματέα του Ιδρύματος.
Από το υπουργείο τους διαβεβαίωσαν ότι η σχετική τροπολογία θα ενταχθεί σε κάποιο νομοσχέδιο, σημειώνοντας, όμως, πως η συμμετοχή του Μητροπολίτη θα παραμείνει όπως έχει στο νόμο του 2014. Ως εναλλακτική είχε συζητηθεί απλώς να χάσει το δικαίωμα της διπλής ψήφου και πιθανώς να γίνει περιττός ο αριθμός των μελών της Διοικούσας (εννέα ή έντεκα) από δέκα που είναι σήμερα.

Τροπολογία επαναφοράς στην πρότερη κατάσταση

Τον περασμένο Φεβρουάριο η σχετική τροπολογία που αναφέρθηκε στην αρχή του κειμένου κατατέθηκε στη Βουλή. Κάποιοι μάλιστα από τους συμμετέχοντες στις συζητήσεις με τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ διατείνονται πως πήραν τη διαβεβαίωση πως θα κατατεθεί στην αρμόδια  Επιτροπή, ακόμη και χωρίς συνεννόηση με το υπουργείο Παιδείας. Άλλοι γράφουν σε τοπικά μέσα της Τήνου πως οι βουλευτές «θέλουν, αλλά δεν μπορούν», ενώ αφήνουν υπαινιγμούς πως ο Γ. Βρούτσης έβαλε μεν την υπογραφή του στην τροπολογία, αλλά δεν κάνει τίποτε για την προώθησή της. Το γεγονός πάντως είναι πως οι τρεις βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ σε κοινή ανακοίνωσή τους αναφέρουν πως η «θέση μας παραμένει η επαναφορά του Π.Ι.Ι.Ε.Τ. στην προτέρα κατάσταση. Από κει και πέρα», συνεχίζει η ανακοίνωση, «για να πραγματοποιηθεί αυτό, όπως όλοι γνωρίζουν απαιτείται μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία. Προς αυτήν την κατεύθυνση αγωνιζόμαστε».
Τέλος με τη γνωστή τακτική του ταξικού Πόντιου Πιλάτου το ΚΚΕ δηλώνει πως για «λόγους αρχής» δεν υπογράφει τροπολογίες που έχουν υποβληθεί από άλλους και σε τελευταία ανάλυση αν τεθεί θέμα στη Βουλή, θα ζητήσει να εξαιρεθεί πλήρως από τη διοίκηση του Ιδρύματος ο Μητροπολίτης.
Έτσι έχουν τα πράγματα έως τη στιγμή που γράφτηκαν αυτές οι γραμμές. Μέχρι στιγμής, στο πρώτο ημίχρονο αυτού του προκριματικού ματς μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας η πρώτη μετρά μόνο νίκες από τα αποδυτήρια. Εξάλλου και στην περίπτωση της Τήνου η σιωπή στα θέματα που αφορούν τον ιδεολογικό μηχανισμό που λέγεται Εκκλησία (τι θυμήθηκα τώρα) είναι κυριολεκτικά χρυσός και άργυρος. Αρκετοί στην Τήνο εξακολουθούν να ελπίζουν σε κάποιο φως από το Μαρούσι. Αν βέβαια ανασυρθεί η τροπολογία από το συρτάρι που έχει καταχωνιαστεί.